عقیق(Aghat)

بخش اول :ترکیب شیمیایی
کانی کوارتزیکی از فراوانترین کانیها درپوسته زمین می باشد که در ترکیب اصلی بسیاری از سنگها مشاهده میشود. همچنین گروه کوارتز از نظر دارا بودن تنوع و استفاده به عنوان گوهر از اهمیت خاصی برخوردار می باشند.
کوارتز دارای ترکیب شیمیایی اکسید سیلیس Sio2 بوده که انواعی از آن را که به عنوان گوهر از آنها نام برده شده می توان به مجموعه های زیر تقسیم کرد .
1ـ مجموعه اول : کوارتز به صورت کریستال که میتواند بدون رنگ مثل در کوهی یا رنگی مانند کوارتز دودی (Smoky quartz) ، کوارتز بنفش (Amethyst) کوارتز زرد (Citrine) و یا حتی کوارتز زرد و بنفش (Amitrine) و کوارتز صورتی (rose quartz) باشد .

کوارتز دودی smoky quarts

کوارتز بنفش Amethyst

2 ـ مجموعه دوم : در این مجموعه کوارتز دارای آکرگات دانه ای می باشد که ژاسپر (Jasper) و کوارتز آوانتورین (Aventurine) در آن قرار می گیرند.
3ـ مجموعه سوم: کوارتز همراه با پدیده خاص وتجمع رنگدانه با حالتهای مختلف می باشد. که کوارتز چشم گربه ای(cat eye) ـ کوارتز چشم ببری (Tiger eye)ـ چشم عقابی (Eagle eye) از آن جمله می باشند .
4ـ مجموعه چهارم : در این مجموعه کوارتز با حالت تجمع رشته ای و نوار مانند خود را نشان می دهد که مثال عمده آن کالسدون (Chalcedony) و عقیق (Agate) می باشد .
                    نحوه تشکیل:
اکثر عقیق ها در داخل نودول های حاصل از سنگهای ولکانیکی و یا لاوا های قدیمی به وجود می آیند . اینگونه لاواها معمولا دارای حفره های اولیه حاصل از تخلیه بخارات توده های مذاب میباشند که پس از این تخلیه داخل حفره کاملا یا تا اندازه ای به وسیله مواد سیلیسی ته نشین شده بر روی دیواره های آن پر میشود . این چنین عقیق ها یی که اینگونه به وجود می ایند وقتی که بصورت متقاطع برش داده شوند نمایشی از توالی لایه های موازی رابه نمایش می گذارند .اکثر این لایه ها بسیار نازک و ظریف با رنگهای متفاوت می باشند این گونه سنگها به عنوان عقیق های نوار بندی شده (banded Agate) شناخته می شوند که به آنها عقیق های روبانی (riband agte) و یا عقیق های راه راه (striped Agate) نیز گفته می شود . در تشکیل یک عقیق معمولی ، این امکان وجود دراد که آبهای حاوی سیلیس بصورت محلول مشتق شده از سیلیکاتها ) درون سنگ نفوذ و تراوش کرده و سپس به صورت پوششی سیلیسی در داخل حفره های حاصل از بخار آب رسوب نمایند. ایجاد تغییرات در شرایط انحلال و یا شرایط ته نشینی می تواند باعث اختلاف در لایه های ته نشین شده شود . گاه این حفره بسیار یزرگ بوده و میتواند این حفره میزبانی برای یک عقیق با اندازه خیلی بزرگ باشد به طور مثال یک ژئود برزیلی که به وسیله آمتیس پر شده بود و و در حدود 35 تن داشت پیدا شد و در نمایشگاه دورسلدف در 1902 به نمایش گذاشته شد .
     ته نشینی اولیه بر روی دیواره حفره صورت می گیرد ، تشکیل پوست آگات معمولا به رنگ سبز تیره و شامل سلادونیت (celadonite) دلسیت (delessite) می باشد که غنی از آهن بود و معمولا از سنگ مادر حاوی اوژیت مشتق شده اند . ضخامت این سیلیکات سبز ممکن است به وسیله آلتراسیون به اکسید آهن قهوه ای لیمونیت افزایش یابد . این عمل باعث ایجاد ظاهر زنگ زده بر روی نودول عقیق می شود سطح رویی یک عقیق از ماتریکس آن مستقل است و اکثرا سوراخ سوراخ و ناهموار است. ظاهرا ایجاد چنین شکلی حاصل برداشت پوشش اصلی و ابتدایی آن می باشد . لایه اولیه بر روی دیواره حفره به اسم آسترکار (Priming) شناخته میشود و بر روی این قسمت کانیهای زئولیتی ته نشین می شود.

بعضی عقیق ها توخالی هستند و این با خاطر کافی نبودن مواد ته نشین شده داخل حفره می باشد معمولا آخرین لایه ها کریستال های کوارتز می باشند که اغلب آمتیسیت بصورت کریستالین و جهت یابی شده به سمت فضای آزاد رشد میکند.
آنچه عنوان شد مقدمه ای بود جهت شناخت عقیق از نظر ترکیب شیمیایی ونحوه تشکیل آن،در آینده سعی خواهد شد درمورد انواع عقیق ،تقدس و ارزش اعتقادی این گوهر در طی اعصار ومیان مسلمانان صحبت شود .

:: موضوعات مرتبط: جغرافی , ,